Wat is de eerste stap wanneer je een interview, blogpost of e-book schrijft? Brainstormen over de titel? Je invalshoek bepalen? Je doelpubliek voor ogen halen? Niets van dat alles. Je start met de lay-out. Ook al ben jij schrijver en geen vormgever. En wel voor deze redenen.
Je hebt ongeveer 4 seconden de tijd om een lezer te overtuigen dat jouw tekst hem boeit. 4 seconden, dat is echt niet veel. Dat is één, twee, drie, vier en gedaan. Wat zie je als lezer in die vier seconden? Een titel, een paar woorden … maar vooral de lay-out.
Check maar eens bij jezelf. De kans is reëel dat je zelf al eens een artikel onder ogen kreeg met engelange lappen tekst, weinig tussentitels, geen beeldmateriaal en geen witruimtes. Wat is de eerste gedachte die dan door je hoofd spookt?
Wel, bij mij is dat dan: dit is een saaie tekst of dit lijkt moeilijke materie of hier heb ik geen zin om de informatie uit te halen die ik nodig heb. Met als gevolg: ik zoek een andere bron.
Het doel van je tekst is dat die tot actie aanzet
Dat je tekst gelezen wordt en dat de lezer tot actie overgaat zoals zich inschrijven voor je workshop of je post liken, dat is jouw doel. Een titel, intro, quote, foto-onderschriften, call-to-action … in een opvallend jasje, trekken de aandacht. In één oogopslag ziet jouw lezer waarover je stuk gaat of het hem boeit en of je verhaal geloofwaardig genoeg is om actie te ondernemen.
Praat met je ontwerper
Veel schrijvers of hun opdrachtgevers maken de fout om eerst een tekst te maken en dan pas een vormgever in te huren.
Praat met je ontwerper nog voor je je tekst op papier staat. Zorg ervoor dat hij deel uitmaakt van je team of neem zelf contact met hem op.
Uit ervaring weet ik dat veel managers gek zijn op taartdiagrammen. Vooral 3D-diagrammen zijn populair. Hoewel ze er mooi uitzien, zijn ze niet de beste keuze. Als er meer dan drie taartpunten zijn, dan is het lastig om te zien welke de grootste is. Daarnaast heb je steeds de legende nodig om te weten waarvoor welke kleur staat. En acht procent van de mannen is kleurenblind. Dat is een grote groep die jouw grafiek niet kan lezen.
Een ontwerper zal je hierop wijzen en iets beter voorstellen.
3D-taartdiagrammen zijn hip, maar moeilijk leesbaar omdat de inhoud verspreid staat en het 3D-effect de grootte van elk taartstuk visueel manipuleert.
Jullie zijn beiden storytellers
Maar de één via beeld, de ander met woorden. Je concept voorleggen aan een grafisch vormgever is altijd een goed idee. Hij bekijkt jouw verhaal van een andere kant, van een visuele kant.
Terwijl ik interviews afneem, luister ik altijd aandachtig. Ik zorg ervoor dat ik mijn gesprekspartner niet onderbreek. Bijkomende vragen noteer ik op een blaadje en ik wacht altijd tot er een stilte valt voordat ik die stel.
Door zo te werken, hoor ik al tijdens het gesprek wat mijn titel zal zijn, mijn quotes, kaderstukken en de intro. En vaak weet ik ook al hoe ik het artikel ga lay-outen: als een vraag- en antwoordgesprek, achtergrondartikel of zelfs creatiever.
Een beeld zegt meer dan 1.000 woorden
Een cliché, maar ze klopt wel. Facebook- en Twitter-posts met afbeelding trekken drie keer meer de aandacht dan berichten zonder foto of illustratie. Dus een reality check voor alle tekstschrijvers: je mag dan nog de beste pen hebben van de wereld, zonder beeld is je post veel minder waard.
Hou je doelpubliek voor ogen
Leg de ontwerper uit wat en hoe je jouw stuk wil schrijven, welke communicatiekanalen je wil gebruiken, welk doelpubliek je wil bereiken en waarom je het wil publiceren. Misschien dacht jij eerder aan een uitgeschreven interview, maar merkt hij op dat een fotoreportage met quotes beter past?
Giet je keuzes in een synopsis of briefing. Vooral bij grotere opdrachten zoals een jaarverslag of een e-book helpt dit document je om het oorspronkelijke doel voor ogen te houden. Daar werk je soms verschillende weken of maanden aan, waardoor je soms de rode draad over de verschillende pagina’s verliest.
Interview je bijvoorbeeld een aantal leden van je organisatie voor je jaarboek? Noteer dan in je briefing hoe je die interviews gaat uitwerken. Je kan bijvoorbeeld beslissen dat je overal een quote als titel gaat gebruiken, persoonlijke gegevens noteert in een apart kader en onder elke intro de url naar het LinkedIn-profiel vermeldt.
Dankzij die synopsis zal je bij elk interview erop letten dat je al die gegevens vraagt. Zonder is de kans groot dat je het bij een persoon vergeet. Dat ontdek je dan pas bij de opmaak en dan heb je nog maar weinig tijd om achter die info aan te gaan.
Wees bereid om je tekst aan te passen
Gemiddeld kan je op een A4-pagina 3.000 tekens inclusief spaties kwijt. Maar ik ben altijd opgelucht als een artikel korter is. Dan heb ik meer ruimte voor een quote, een grotere foto of een grafiek. Elementen die de lezer sturen doorheen het verhaal.
Omdat ik zowel vormgever als redacteur ben, neem ik soms de vrijheid om een artikel van een collega in te korten wanneer ik het moet lay-outen. Collega-redacteurs schrijven graag en veel. Maar vaak begrijpen ze het wel wanneer je een stukje knipt.
Een ander verhaal zijn gastschrijvers. Directeurs, voorzitters, professoren … die zijn altijd heel fier wanneer ze iets mogen schrijven. Met als gevolg: ze schrijven te graag (lees: te veel). Hoeveel keer ik 4 pagina’s kreeg terwijl de afspraak maximaal 2 was, ik kan dat niet meer op één hand tellen. Kan je geen kleiner lettertype gebruiken? vragen ze dan.
Dus als een graficus je vraagt om je tekst in te korten, doe dat dan. Kill your darlings. Je artikel baat er wel bij omdat het visueel aantrekkelijker zal ogen.
Waarmee ik niet wil zeggen dat je ontwerper zonder je goedkeuring jouw artikel mag aanpassen.
Leer de basisregels van grafisch vormgeving
Welke lettertypes zijn leesbaar op print en welke op scherm? Welke kleurencombinaties werken? Hoe lever je fotomateriaal aan? Als je de basis van grafisch ontwerp kent, zal je beter communiceren met je grafisch ontwerper waardoor de samenwerking vlotter verloopt. Neem dus even de tijd en vraag aan je vormgever of hij de basisprincipes voor je wil uitleggen. Hij zal dat met veel plezier doen.
